آل حبوبیآل حَبوبی، در زمره سادات علوی عراق و از نسل شریف عزالدین حُمَیْضه امیر مکه بودند که نسبش با ۱۹ واسطه به امام حسن (علیه‌السّلام) می‌رسید. بازماندگان آل حبوبی در عراق و ایران هنوز هم هستند. نام‌آورترین شخصیت علمی این خاندان، سید محمدسعید بن سید محمود آل حبوبی (۱۲۶۶-۱۳۳۳ق.) دانشمند بزرگ شیعه و رهبر مجاهدان عراق در برابر تجاوز انگلستان به عراق است. ۱ - نسبآل حبوبی ازخاندان‌های علوی مشهور شیعه در عراق‌اند. [۱]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، ج۲، ص۸۱۴-۸۱۵.
آنان اصالت حجازی دارند [۲]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، ج۲، ص۸۱۵.
و با آل عطیه، از اشراف حسینی حاکم بر مدینه [۳]
یمانی، احمدزکی، موسوعة مکة المکرمه، ج۱، ص۱۶۰.
در نسب مشترک و از نسل شریف ابو‌محمد عزالدین حُمیضه، امیر مکه (حک ۷۰۱-۷۱۸ق.) هستند که نسبش با ۱۹ واسطه به امام حسن (علیه‌السّلام) می‌رسد. حمیضه در سال ۷۱۸ق. از حجاز کوچ کرد و به سال ۷۲۰ق. در عراق ساکن شد. [۶]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، ج۲، ص۸۱۴.
ابن شَدْقَم برای او بازماندگانی در عراق و ایران برشمرده است که آل حبوبی از آن جمله‌اند. این خاندان هنوز در حجاز به‌ویژه مدینه منوره بستگانی دارند که آل سید عمران از آنان است. [۸]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، ج۲، ص۸۱۵.
۲ - نام‌آوران خاندانسید حسن امین از آنان با عنوان «خاندانی شریف» یاد کرده است. [۹]
امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۶۸.
این خاندان شخصیت‌های علمی و نام‌آوری دارد که برخی از آنان را معرفی می‌کنیم:۲.۱ - سید محمدسعید آل حبوبینامآورترین شخصیت علمی این خاندان، سید محمدسعید بن سید محمود آل حبوبی (۱۲۶۶-۱۳۳۳ق.) دانشمند بزرگ شیعه و رهبر مجاهدان عراق در برابر تجاوز انگلستان به عراق است [۱۰]
رهیمی، عبدالحلیم، تاریخ الحرکة الاسلامیه، ص۱۶۵.
[۱۱]
مسلمی عقیلی، محمدحسین بن علی، تاریخ النجف الاشرف، ص۱۴.
که مدتی را در حجاز و نجد به تجارت گذراند. [۱۳]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، ج۲، ص۸۱۶.
وی در جوانی از مشهورترین شاعران عراق به‌شمار می‌آمد؛ اما در ۴۰ سالگی شعر را ترک کرد و از میرزا حبیب‌الله رشتی، شیخ محمدحسین کاظمی، شیخ محمد طه نجف و شیخ محمد شربیانی اجازه روایت گرفت. [۱۵]
موسوی جزایری، عبدالله، الاجازة الکبیره، ص۱۸۹-۱۹۰.
عرفان و اخلاق را نیز از محضر آخوند ملاحسینقلی همدانی فراگرفت. پس از اشغال لیبی به دست ایتالیا در سال ۱۳۲۹ق. وی همراه آخوند خراسانی و جمعی از فقیهان، با صدور فتوایی، مسلمانان را به دفاع از اسلام و جنگ با دشمنان فراخواند. [۱۷]
رجبی، محمدحسن، رسائل و فتاوای جهادی، ص۲۳۸-۲۳۹.
[۱۸]
کاوسی عراقی و نصرالله صالحی، جهادیه، ص۴۵-۴۶.
با شروع جنگ جهانی اول و تصرف بصره به دست نیروهای انگلیسی، وی سپاهیانی از قبایل گردآورد و در بصره میان او و انگلیسی‌ها جنگ سختی درگرفت؛ اما این جنگ به شکست نیروهای مقاومت عراق انجامید. پس از این ماجرا و در راه بازگشت به نجف اشرف، در پی فشارهای روحی شکست از انگلیس، در شهر ناصریه عراق درگذشت. جنازه وی پس از تشییع تا نجف، در صحن حرم امام علی (علیه‌السّلام) به خاک سپرده شد. از وی آثاری چند بر جای مانده است؛ اما جز دیوان شعرش هیچ‌یک به چاپ نرسیده است. [۲۵]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباء البشر، ج۲، ص۸۱۶.
۲.۲ - سید علی و سید محموداز دیگر نام‌آوران این خاندان، سید علی (۱۲۹۶-۱۳۴۴ق.) فرزند سید محمد سعید آل حبوبی، عالم، خطیب و شاعر، نیز سید محمود (متولد۱۳۲۳ق.) برادرزاده حبوبی بزرگ، فرزند سید حسین بن سید محمود آل حبوبی از شعرای عراق [۲۷]
امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۱۵.
[۲۸]
سید جوادی و دیگران، دائرة المعارف تشیع، ج۱، ص۱۶۱.
را می‌توان نام برد.۳ - فهرست منابع(۱) الاجازة الکبیره: عبدالله موسوی جزایری، قم، کتابخانه نجفی، ۱۳۶۷ش؛ (۲) الاعلام: الزرکلی (م،۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ (۳) اعیان الشیعه: سید محسن الامین (م. ۱۳۷۱ق.) ، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف؛ (۴) تاریخ الحرکة الاسلامیة فی العراق: عبدالحلیم الرهیمی، بیروت، دار العالمیه، ۱۹۸۵م؛ (۵) تاریخ النجف الاشرف: محمد حسین بن علی المسلمی العقیلی (م. ۱۴۱۸ق.) ، قم، دلیل ما، ۱۴۲۷ق؛ (۶) تحفة الازهار و زُلال الانهار: ابن شدقم (م. ۱۰۹ق.) ، به کوشش الجبوری، تهران، میراث مکتوب، ۱۴۲۰ق؛ (۷) جهادیه: وزارت امور خارجه، به کوشش کاوسی عراقی و نصرالله صالحی، تهران، وزارت امور خارجه، ۱۳۷۵ش؛ (۸) دایرة المعارف تشیع: زیر نظر سید جوادی و دیگران، تهران، نشر شهید سعید محبی، ۱۳۷۵ق؛ (۹) الذریعة الی تصانیف الشیعه: آقا بزرگ تهرانی (م. ۱۳۸۹ق.) ، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق؛ (۱۰) رسائل و فتاوای جهادی: محمد حسن رجبی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۷۸ق؛ (۱۱) العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق؛ (۱۲) عمدة الطالب: ابن عنبه (م. ۸۲۸ق.) ، به کوشش محمد حسن، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۸۰ق؛ (۱۳) مستدرکات اعیان الشیعه: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۸ق؛ (۱۴) موسوعة طبقات الفقهاء: جعفر سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق (علیه‌السّلام)، ۱۴۱۸ق؛ (۱۵) موسوعة مکة المکرمة والمدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق؛ (۱۶) النجف الاشرف و حرکة الجهاد: کامل سلمان الجبوری، بیروت، مؤسسة العارف للمطبوعات، ۱۴۲۲ق؛ (۱۷) نقباء البشر: آقا بزرگ تهرانی، مشهد، دار المرتضی، ۱۴۰۴ق. ۴ - پانویس
۵ - منبع• دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «آل حبوبی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱/۲۹. |